De Staphorster boerderij van nu is totaal anders dan de hoeve van 200 jaar geleden. Gert-Jan Westhoff (41) schreef het boekje ‘Het Staphorst dat verdwenen is, boerderijen aan de rand van Salland, op tekening, ets en aquarel’.
Burgemeester Theo Segers van Staphorst kreeg vrijdagmiddag het eerste exemplaar. De boekpresentatie vond plaats in de boerderij van de familie Hoekman aan de Schotsdwarsweg in Staphorst, een monument met stijlelementen van die vroegere hoeves, in dit geval een sierlijke smeedijzeren krul op het dak. In onderstaande helaas wat donkere video is de schrijver duidelijk te horen.
We kennen ze allemaal wel, de Staphorster boerderijen: langgerekt, met felle kleuren, asymmetrische gevel en levensboom boven de deur. Die hoeves bestaan zo’n 180 jaar. Daarvoor zagen de boerenhuizen er heel anders uit. Westhoff dook in dit vergeten verleden. De inwoner van Genemuiden laat zien hoe Staphorst er 200 jaar geleden uitzag en of je stijlelementen van vroeger vandaag de dag nog kan zien aan de Streek. Conclusie: bijna alles is weg.
Westhoff is leerkracht op de Prins Mauritsschool in Staphorst. Een aantal jaren geleden dook groep 8 met een project in de oude, vergeten boerderijen van Staphorst. In het Rijksmuseum, bij Teylers Museum in Haarlem en in het prentenkabinet van de Universiteit Leiden vonden Westhoff en zijn leerlingen dertien afbeeldingen van Staphorster boerderijen van eind 18e, begin 19e eeuw. Het leverde een expositie op in het Koetshuus en nu dus een boek.
De elf etsen van Anthonie van den Bosch, een tekening van Willem Valter en een aquarel van Wybrand Hendriks laten vergeten bouwwerken zien. Staphorster boerderijen van vroeger, totaal anders dan nu, veel gevarieerder, met vakwerk, houten topgevels, dikke balken bovenin de gevel, kruisvensters, hekken van twijgen en zeker géén levensboom.
De tijd en vooral ook de stormvloed van 1825 maakte een einde aan deze bebouwing. De boerderijen van nu zijn prachtig, maar volgens Westhoff ook wat eenvormig. Het was een ontwerp dat voldeed en er was tientallen jaren maar één tekenaar die een bouwtekening van een Staphorster boerderij kon maken. Dat was 200 jaar geleden anders.
Westhoff reisde voor zijn boekje door de gemeente. Hij bezocht oude boerderijen en hij vergeleek ze met het vergeten Staphorst op de schilderijen en etsen. Sommige elementen van het vergeten Staphorst zijn nog te zien. Zo treffen we nog steeds deuren met brede planken aan, zijn hier en daar nog raampjes zonder kozijn en maakt een enkele familie weer haar hekwerk van wilgentwijgen. Met dit boek brengt Westhoff de boerderijgeschiedenis tussen 1700 en 1800, het vergeten Staphorst, weer tot leven.
Eerder verschenen van Gert-Jan Westhoff: Dwangarbeid in Staphorst (2012) en Renaissance tafel Genemuiden (2015). Het Staphorst dat verdwenen is kost 4,95 euro en is in de plaatselijke boekhandels verkrijgbaar.
Lees ook:
- Monumentendag van start in `De Stad` van Rouveen
- School- en treinkaping bij De Punt door Harm Meesters
- Comité Bovenstem brengt oefen-cd uit, 16 mei oefenavond
