In veenrijke gebied rond Rouveen is de eerste echte meetplek voor bodemdaling in Nederland ingericht door Deltares. De meetplek is verspreid over elf boerenbedrijven. Bij elk boerenbedrijf is er een referentieperceel en een onderwaterdrainage perceel dat al eerder is ingericht met behulp van het waterschap.
Het is de opmaat tot een landelijk monitoringsnetwerk om bodemdaling structureel en frequent te meten. De onderzoekers hopen meteen te achterhalen hoe effectief onderwaterdrainage is om bodemdaling tegen te gaan. Vandaag de dag stelt bodemdaling door veenoxidatie het voortbestaan van de huidige landbouwfunctie steeds vaker op de proef.
Op basis van de metingen kunnen wellicht de mechanismes worden ontrafeld die leiden tot bodemdaling. De eerste metingen met extensometers in de bodem laten volgens onderzoeker Gilles Erkens van Deltares zien dat de bodem bij Rouveen als het ware ademt: “Het maaiveld zakt dus niet alleen maar; in natte perioden kan het maaiveld ook zomaar twee centimeter omhoog schieten”.
Sinds Nederland veengebieden is gaan ontginnen en land is gaan droogleggen zijn bodemdaling en Nederland onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het grondwaterpeil werd omlaag gebracht, het veen oxideerde en de bodem daalde. De hoeveelheid daling is nooit structureel vastgelegd. Het monitoringsnetwerk kan uiteindelijk het verlossende antwoord geven of het Nederlandse veenweidegebied nu echt gemiddeld 8 mm per jaar zakt.
Gilles Erkens: “Rouveen is de eerste site van een landelijk monitoringsnetwerk. Als we bodemdaling net zo serieus en structureel meten als zeespiegelstijging, dan kunnen we leren van de goede voorbeelden en fouten uit het verleden en de juiste aanpak per gebied bepalen. Dit betekent dat we niet alleen meetsites moeten inrichten in veenweidegebieden, maar uiteindelijk ook in stedelijk gebied”.
Op de meetplek van Rouveen wordt de bodemdaling vijf jaar lang gemeten met vier verschillende methoden die gebruiken maken van de volgende technieken: landmeten, extensometer, LiDAR en InSAR. Door het toepassen van vier verschillende conventionele en innovatieve methoden, kunnen methoden met elkaar worden vergeleken en worden geoptimaliseerd.
Het waterschap en de boeren willen ook weten hoe effectief het onderwaterdrainagesysteem is dat in het voorjaar en de zomer van 2018 is aangelegd om bodemdaling te verminderen. De drains zorgen ervoor dat in droge perioden slootwater geïnfiltreerd wordt in de veenbodem. Hierdoor zakt de grondwaterstand minder diep uit. In natte perioden zorgen de drains juist voor extra drainage ter voorkoming van te natte percelen.
Lees ook: Experiment onderwaterdrainage in Overijssels veengebied
