Wie in deze tijd van het jaar door de gemeente Staphorst loopt of rijdt kan het niet ontgaan dat de narcissen weer bloeien. Deze voorjaarsbode geeft met zijn karakteristieke gele bloemen kleur aan veel erven, boomgaarden en bermen.
Update: RTV Oost heeft het verhaal ook opgepakt, zie bovenstaande video met een verslag van Ina Brouwer met Jan Paasman en Michiel Poolman.
Het lijkt misschien niet bijzonder maar het gaat hier voor een deel om wilde narcissen (Narcissus pseudonarcissus), een zeer zeldzame verschijning in Nederland. Landschap Overijssel en Natuurbeschermingsvereniging IJhorst-Staphorst e.o. willen deze bijzondere en kenmerkende soort voor de toekomst behouden.
Vroeger moet deze Narcis in Drenthe en aangrenzend Friesland en Overijssel behoorlijk algemeen zijn geweest. Het grote aantal Drentse dialectnamen voor de Wilde Narcis (Tieloos, Tijloos, Paosbloem, Meertbleuier, Meertbloem en Boerengeelegien) is wat dat betreft veelzeggend.
In 1939 trok het voorkomen van Wilde narcissen in de boerentuinen van Drenthe de aandacht van de bioloog Beijerinck. Hij trof ze vooral aan op erven en in boomgaarden van een aantal streekdorpen in Zuidwest Drenthe en aangrenzend Friesland. Beijerinck veronderstelde dat de Wilde narcis oorspronkelijk inheems was in de beekdalen en daarvandaan in cultuur was genomen.
In 2011 heeft de plantenwerkgroep vastgesteld dat deze soort ook nog voorkomt in de gemeente Staphorst en ze zijn er sindsdien regelmatig in het voorjaar naar op zoek. Jan Paasman, coördinator van de Plantenwerkgroep van de Natuurbeschermingsvereniging geeft ook presentaties over de wilde narcis in Rouveen en Staphorst.
Behouden dankzij de schoonheid
Van oorsprong groeit de wilde narcis in Noordwest Overijssel in beekdalen en aan de randen van veengebieden. De soort werd in het verleden vaak uitgestoken om vervolgens in de tuin te belanden. In 2008 werd gedacht dat deze soort alleen nog op enkele plekken in Zuid-Limburg voorkwam.
Op de oorspronkelijke groeiplaatsen is de soort tegenwoordig verdwenen, maar door het veelvuldig overplanten naar erven en tuinen komt de wilde narcis hier dus nog steeds voor. Maar ook hier staat de Wilde Narcis onder druk. De wilde vorm is lastig te onderscheiden van de tuinvormen.
Hoe te herkennen?
Beijerinck geeft een helder signalement: ‘Deze tijlozen hebben min of meer knikkende of zijwaarts afstaande bloemen van 5-6 centimeter in diameter, waarvan de kroonslippen veelal iets lichter geel getint zijn dan de dooiergele bijkroon of trompet, die ongeveer even lang is als de kroonslippen.’
Hij vervolgt: ‘De bloemen steken niet of weinig boven de blauwgroene, smal lintvormige, 0.5 – 1.5 centimeter brede bladeren uit. De planten zijn duidelijk kleiner dan die der gekweekte en later bloeiende trompetnarcissen.’
Herinrichting erven
Door herinrichting en modernisering van tuinen en erven en de opkomst van steeds meer gekweekte varianten dreigt de wilde narcis ook uit het straatbeeld van Staphorst te verdwijnen. Om te voorkomen dat deze bijzondere en voor de gemeente zo karakteristieke soort verloren gaat maakt Landschap Overijssel zich sterk voor het behoud van de soort.
Uniek en kenmerkend
Samen met de Natuurbeschermingsvereniging IJhorst-Staphorst e.o. wil Landschap Overijssel inwoners van de gemeente Staphorst bewust maken hoe bijzonder het is dat de wilde narcis hier nog voorkomt. Ook wordt onderzocht of een bollenbank kan bijdragen aan het behoud van de soort.
In de bollenbank kunnen bollen die vrijkomen bij de herinrichting van tuinen tijdelijk worden bewaard om deze later op een andere geschikte locatie weer een plaats te geven. Op deze manier hopen de betrokken partijen de wilde narcis voor de toekomst te behouden.
Wilt u meer informatie over het project, de wilde narcis in de gemeente Staphorst, dan kunt u contact opnemen met Simon Olk van Landschap Overijssel.
Lees ook:
- Michiel Poolman: `Tielooz’n, een historisch relict`
- Herbarium Frisicum: `Wilde Narcis sterk bedreigd`
- Floron: `Drentse Paosbloem, een Meertbleuier in april`
De lente in Staphorst heeft twee soorten geel: de geel van het leven en het geel van de dood. pic.twitter.com/0xFg5Z4nCg
— Grauwe Kiekendief (@grauwekiek) April 22, 2015
