De grootste landinrichting van Nederland nadert na bijna zes jaar zijn voltooiing. In een gebied van 5000 hectare verandert op 1 januari 2020 ongeveer 1900 hectare van eigenaar. De meeste eigenaren gaan er in de verkaveling op vooruit. Niemand wordt slechter van de verkaveling. Dat laat de Verkavelingswet niet toe.
Het gaat om het zogeheten Tijdelijk Gebruik Kavelovergang. Dat betekent dat de grondruil onherroepelijk wordt, maar de daadwerkelijke passering van de akte bij de notaris nog niet is gebeurd. Dit laat nog een half jaar op zich wachten, omdat het kadaster tijd nodig heeft om alle wijzigingen door te voeren in de registratie. Ook worden met de eigenaren afspraken gemaakt om hun nieuwe percelen geschikt te maken voor gebruik.
Na de akte passering volgt de afrekening met de eigenaren. Hoe meer voordeel een eigenaar heeft van de verkaveling, hoe meer hij moet betalen. Dat proces kan nog een jaar duren. Op voorhand vindt de ruil al wel plaats, zodat nieuwe eigenaren aan de slag kunnen op hun nieuwe grond. Bij het te realiseren fietspad langs de Evenboersweg en Kanlaan, mogelijk gemaakt door de ruilverkaveling, is dit ook gebeurd. Het ruilplan van de Landinrichting Staphorst is definitief. Alle uitspraken van de rechtbank over de ingediende verzoekschriften zijn binnen. Het laatste vonnis was 13 december vorig jaar.
De Landinrichting Staphorst is een enorme klus die al zes jaar duurt. Al in de vorig eeuw werden er verzoeken ingediend bij de provincie om een ruilverkaveling uit te voeren. In Rouveen gebeurde dit ook. Staphorst is door veel grote gezinnen en overerving zeer versnipperd. Boeren kunnen daardoor niet efficiënt werken. Drie keer liep zo’n verzoek op niets uit. Het vierde verzoek betrof een wettelijke kavelruil. Er kwam een enquête onder grondeigenaren en agrariërs om het draagvlak te peilen. Meer dan twee derde verklaarde zich voor de kavelruil.
Op 1 september 2012 kreeg het College van Gedeputeerde Staten een inrichtingsplan aangeboden. Dat plan werd goedgekeurd. Op 29 mei 2013 ging de Landinrichting Staphorst officieel van start. Wettelijk dus en niet vrijwillig. Het afstaan van gronden is emotioneel voor veel grondeigenaren, want percelen die er generaties in de familie zijn, die geef je niet zomaar op. Dat was ook de reden dat een vrijwillige ruil niet lukte.
Deze verkaveling, die ook nog eens verplicht is, levert altijd eigenaren op die vinden dat ze benadeeld zijn. Het eerste conceptruilplan leverde vijf jaar geleden 243 zienswijzen op. Negentig hiervan werden gegrond verklaard door de uitvoeringscommissie. Dat betekende dat het ruilplan moest worden aangepast. Dat gebeurde ook. 36 Grondeigenaren stapten uiteindelijk naar de rechter. Vijftien verzoekschriften verklaarde de rechter gegrond. Ze zorgden wederom voor een wijziging van het plan.
De rechter sprak. Alleen cassatie staat nu nog open. Daar is geen gebruik van gemaakt. ‘We hebben geprobeerd het zeer zorgvuldig te doen’, aldus Joop Alssema, oud-burgemeester van Staphorst en voorzitter van de uitvoeringscommissie. Drie jaar geleden besloot de uitvoeringscommissie zelfs tot een pauze en het uitvoeren van een extra kwaliteitstoets. Er waren al veel zienswijzen behandeld, maar misschien waren er nog verbeteringen mogelijk. Die tussenstap leverde inderdaad verbeteringen op. Het nadeel was dat daardoor het proces een jaar langer duurde.
Er is nog altijd een groep eigenaren die vindt dat ze benadeeld zijn, hoewel de rechter sprak. Er is nog ontevredenheid. Het gaat dan met name om het feit dat Staphorst vorig jaar gronden voor een bedrijventerrein aanwees, terwijl die locaties ook in het plangebied van de ruilverkaveling liggen. De vertrekkende eigenaar laat gronden achter die ‘hot’ zijn. Dat was bij de start van de verkaveling niet te voorzien.
Lees ook: Ruilplan voor de verkaveling in Staphorst is vastgesteld
