Het was een kerk van 20 bij 35 meter, zonder toren, maar met klokkenstoel. Met daaromheen een kerkhof. De voorloper van de huidige Hersteld hervormde kerk in Staphorst is exact in beeld. Onder een kerkheuvel aan de Olde Kerkhofsweg rusten de restanten én de doden.
Waar stond de voorloper van de Grote Kerk in Staphorst precies? Hoe groot was het oude godshuis waar Staphorst tot 1752 ter kerke ging en in elke richting stond het gebouw? De Staphorster Stichting Historieherstel 2017 wilde het precies weten. De informatie is nodig om correcte informatieborden te maken die bij de kerkheuvel komen te staan. Al vóór 1282 had Staphorst een kerk. Deze stond op het oudste kerkhof aan Kerkenland, nabij het Rienkskanaal. In 1436 werd een kerk gebouwd bij het nu nog bestaande kerkhof aan de Olde Kerkhofsweg.
Drie weken geleden deed een bedrijf in opdracht van de stichting onderzoek met een grondradar. Het was wel duidelijk dat de kerk voor, naast op onder de kerkheuvel had gestaan, maar precieze informatie ontbrak. De conclusie is nu klip en klaar: het was een gebouw van 20 bij 35 meter precies op de kerkheuvel, gebouwd van west naar oost, in de richting van Jeruzalem. Dit bedehuis, gewijd aan de heilige Nicolaas, was van steen. De twee klokken hingen in een klokkenstoel.
De grondradar zag drie weken geleden duidelijke verstoringen in de bodem waar ooit fundamenten van de kerk lagen en op sommige plekken zag de apparatuur ook daadwerkelijk stenen. Ook vond de radar een ingestorte ruimte, mogelijk een grafkelder. In en rondom de kerk lagen namelijk de doden begraven. Dat is ook zonder grondradar nog altijd goed te zien. Overal op de kerkheuvel zie je op de bosgrond menselijke resten liggen. De Stichting Historieherstel 2017 is van plan alle botten te verzamelen om ze netjes en met alle respect te herbegraven op dezelfde plek.
Dit onderzoek naar de exacte plek en afmetingen van de kerk maakt deel uit van een project om de oude klokkenstoel die ook voor de voorloper van de Grote kerk aan de Oude Kerhofsweg stond, te herbouwen op de originele plek. In die klokkenstoel hingen twee klokken: De van Wou-klok uit 1512 die zestig jaar lang in de tuin van de huidige Grote Kerk aan de Gemeenteweg stond en de Mariaklok uit 1417. Deze verhuisden in 1754 mee naar de nieuwe kerk en hing in de toren.
Beide klokken roofden de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog om er kogels van te maken. De Mariaklok verdween spoorloos, de Van Wou-klok kwam terug, maar wel met een scheur. Hij werd opgelapt, maar barstte weer open. Sinds 1960 stond het meesterwerk in de tuin. Eijsbouts restaureerde deze klok en van de Mariaklok goot Laudy uit Groningen vorig jaar oktober een replica. Beide bronzen luidklokken staan nu op de Gemeentewerf, klaar om weer te beieren, net als vroeger.
Lees ook: Historieherstel wil onderzoek kerkheuvel met grondradar
