Op vrijdag 30 augustus 2019 hebben vijftig Staphorsters in voormalig kamp Neuengamme in Duitsland de daar omgekomen dorpelingen herdacht. De voorzitter van de Historische Vereniging Staphorst, Henk Koobs en medeorganisator van de trip Roelof Talen, legden een krans bij het monument, exact 75 jaar na de Razzia van Staphorst die twintig slachtoffers eiste.
De zwartste bladzijde in de geschiedenis van Staphorst begint op 29 augustus 1944. Een verzetsgroep schiet de commandant van kamp Beugelen in Staphorst neer. Hopman Blom overleeft het. In de avond en nacht van 30 op 31 augustus gaat de politie per bus door de gemeente om twintig mannen op te pakken. Ze worden als represaille gevangen gezet in Kamp Amersfoort. De groep zit voorlopig vast en lijkt vrij te komen. Blom zette zich volgens de verhalen in voor de vrijlating. Het zijn twintig willekeurige middenstanders.
Dan komt er een kink in de kabel. Op 6 september rijdt de SS’er Van der Schatte Olivier met zijn chauffeur door de Staatsbossen in de gemeente. Ze krijgen panne. Van der Schatte Olivier wordt doodgeschoten door het verzet dat zich in het bos schuilhoudt. De Duitsers zijn razend. De twintig Staphorsters gaan op transport naar Neuengamme. De mannen moeten onder de meest verschrikkelijke omstandigheden werken. Ze sterven aan ondervoeding, geweld of ziekten.
Een van hen is fietsenmaker Jan Meesters als eerste van de groep, toen 42 jaar. Kleindochter Annigje van der Sluis-Meesters (58) is vrijdag op de plek te vinden waar haar opa zich op 9 november doodwerkte. Zijn naam staat tussen de duizenden slachtoffers in de gedenkhal. “Ik was hier eerder, maar dat we nu met een groep dorpelingen de mannen hier herdenken emotioneert mij zeer. Ik weet hoe mijn oma heeft geleden. Ik heb opa nooit gekend, maar dit doe ik voor hem en voor oma.” Zie en beluister ook haar verhaal bij RTV Oost (video).
Jan Bloemert is slager in Staphorst. Een gespierde man van 44 jaar. Ook hij hoort bij de groep van twintig. Hij houdt het lang vol, maar overlijdt toch op 20 april 1945 in Sandbostel, een buitenkamp van Neuengamme. Het verhaal gaat dat Bloemert betrokken is bij een opstand in de keuken. De uitgehongerde gevangenen overvallen de kookbarak. De SS schiet in het wilde weg en waarschijnlijk wordt dit Bloemert fataal. Het verhaal van de gevechten in de keuken bevreemdt de familie. Het past niet bij zijn karakter.
Kleindochter Trijn Kosters-Smink (67) en haar man Egbert (69) staan vrijdagmiddag in Sandbostel, waar ze de naam van opa Jan zien staan. “Wij denken dat hij is gevlucht en toen is overleden. We vonden zijn lichaam terug en hij ligt nu in Loenen begraven. Het is een raar, maar ook bijzonder gevoel om hier rond te lopen. Hij zag deze barakken en liep over dit pad. Jammer dat mijn moeder dat niet meer kan zien. Deze permanente tentoonstelling is er nog maar twee jaar, net voordat zij overleed.”
Carla Drost (55) uit Meppel is ook mee. Zij herdenkt opa Albertus Drost, toen 49 jaar oud en edelsmid en haar oom Eduard Drost, toen 21 jaar oud. Zijn naam staat op de wand, de naam Albertus ontbreekt gek genoeg. “Ik kan hem in elk geval niet vinden. Vader en zoon worden allebei opgepakt. Carla is voor het eerst in Neuengamme en de plek doet haar veel. ‘Hier hebben zij ook gelopen en geleden. Ik weet wat het met de familie heeft gedaan.”
Jan Massier was de enige die overleefde. Hij werd eind april 1945 door de Engelsen naar een hospitaal gebracht, maar verdween spoorloos. Roelof Talen maakt zich sterk voor een apart monumentje in het kamp voor de groep uit Staphorst. Putten heeft dit ook. De geschiedenis is beschreven in het boek ‘Die nacht vergeet ik nooit meer’. Het boek is nog te koop bij de Historische Vereniging. Ook RTV Oost maakte een reportage over de herdenking in Neuengamme (video).
Lees ook: Busreis naar voormalig concentratiekamp Neuengamme
